Semla

Pierwszy raz spotkałam się z semlami w Szwecji, podczas wiosennego, wielkopostnego pobytu. Urzekły mnie smakiem migdałowo-kardamonowym, podane z gorącym mlekiem, a wręcz w nim zanurzone. Tradycyjna potrawa na "ostatki", chociaż tak naprawdę niezwykle popularna w każdy wielkopostny wtorek. Mam oryginalną recepturę, "sezon" się zaczął, więc mam nadzieję, że w tym roku uda mi się posemlować. :)

Nazwa semla pochodzi od łacińskiego wyrazu semila, oznaczającego najdrobniejszy rodzaj mąki. Początkowo w Szwecji słowo semla oznaczało każdy rodzaj bułki pszennej lub żytniej i nadal tak jest stosowane wśród fińskich Szwedów, którzy semlę nazywają fastlagsbulle, natomiast fińska nazwa semli to laskiaispulla. Również w południowej Szwecji stosowana jest nazwa fastlagsbulle, chociaż tam słowo semla jest coraz częściej stosowane, szybko wypierając dawne nazewnictwo. Innym synonimem tego wyrazu jest fettisdagsbulle. Semle zamoczone w mleku nazywa się hetvägg. Nazwa ta pochodzi od niemieckiego zwrotu heisse Wecken, oznaczającego gorące kliny, jako że pierwotnie semle miały kształt klina, co pozwalało na umieszczenie większej ilości ciastek w rondlu z mlekiem. 

Poza Szwecją i Finlandią, semla jest popularna również w innych krajach, które często stosują własne nazwy. I tak na przykład duńska nazwa to fastelavnsbolle, norweska – fastelavensbolle, łotewska – debeskūka, a estońska – vastlakukkel.

Rodzaj bułki, jak i wypełnienia, może się różnić w zależności od regionu. W Szwecji najpopularniejsze semle składają się ze słodkiej bułki pszennej z rozciętym wierzchem, wypełnionej masą migdałową i bitą śmietaną, z wierzchu są posypane cukrem pudrem. Masa migdałowa składa się ze zmielonych migdałów zmieszanych z cukrem pudrem i białkiem lub syropem kukurydzianym nadającym jej właściwą gęstość (nie mylić z marcepanem). 

W zachodniej Szwecji cukier puder zastępowany jest cukrem drobnoziarnistym, a zamiast masy migdałowej stosuje się siekane migdały. W Finlandii zamiast masy migdałowej używa się często dżemu, najczęściej malinowego lub truskawkowego. Semle wypełnione masą migdałową dekoruje się z wierzchu cukrem pudrem lub polewą, której głównym składnikiem są grubo starte migdały, natomiast semle z dodatkiem dżemu posypywane są cukrem pudrem. Również rodzaje bułki mogą różnić się w zależności od regionu. Tradycyjnie jest to słodka bułka pszenna z dodatkiem kardamonu.

Pieczywo zamoczone w mleku jako deser znane było już w starożytnym Rzymie, skąd przeniesiono je do Germanii. W średniowiecznych niemieckich kronikach używa się nazwy semala.

Nie wiadomo dokładnie, kiedy semle pojawiły się w Szwecji. Najstarsza znana wzmianka o semli pochodzi z Biblii Gustawa Wazy z 1541 roku. Istnieje prawdopodobieństwo, że do Szwecji semle sprowadziła Katarzyna saska, pierwsza żona króla Gustawa Wazy, która, będąc Niemką, narzekała na wszystko, co szwedzkie.

        Adolf Fredrik (ur. 14 maja 1710 w Szlezwiku, zm. 12 lutego 1771 w Sztokholmie)
        – król Szwecji od 1751.

Wielkim miłośnikiem semli był szwedzki król Adolf Fryderyk, który w "tłusty wtorek" 12 lutego 1771, po spożyciu obfitego obiadu, na deser zjadł jeszcze dużą ilość semli. Wkrótce po tym dostał skurczy żołądka, a kilka godzin później już nie żył. Po tym wydarzeniu, hrabia Johan Gabriel Oxenstierna zaproponował wprowadzenie zakazu spożywania semli w Szwecji nazywając je zabójcami króla. Ta propozycja jednak nie uzyskała społecznego poparcia.

Po raz pierwszy masę migdałową do semli zaczęto stosować w 1833 roku, a bitą śmietanę po I wojnie światowej.