Mozaikobranie

Rawenna to skarbiec mozaikowych dzieł. Osiem zabytków Rawenny (mauzoleum Galli Placydii, baptysterium Ortodoksów, Sant'Apollinare Nuovo, baptysterium Arian, kaplica arcybiskupia, mauzoleum Teodoryka, San Vitale, Sant'Apollinare in Classe), określonych jako zabytki wczesnego chrześcijaństwa i mozaikarstwa, zostało wpisanych w 1996 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Nic dziwnego, można się zakochać na zabój w tych wczesnochrześcijańskich cudeńkach. 

Architektura Rawenny jest ściśle związana z jej historią. Z pierwszego okresu (V wiek), związanego z przebywającym w niej dworem zachodniorzymskim, zachowało się przede wszystkim mauzoleum Galli Placydii i baptysterium Ortodoksów, zwane także od imienia biskupa, który dokończył jego budowy, baptysterium Neona. Oprócz tego wzniesiono bazylikę San Giovanni Evangelista, Basilica Ursiana (katedrę Sant'Orso) i inne budowle sakralne. Pod rządami ariańskiego króla Teodoryka (2. połowa V w.-1. połowa VI) miasto wzbogaciło się o katedrę ariańską (Santo Spirito) z końca V wieku, kościoły: Sant'Apollinare Nuovo, Sant'Apollinare in Classe i San Vitale, baptysterium Arian, mauzoleum Teodoryka. Za Justyniana, gdy Rawenna była stolicą egzarchatu, ukończone zostały kościoły Sant'Apollinare in Classe oraz San Vitale; niektóre inne zabytki zostały zmodernizowane.

Niestety, żadne zdjęcie nie odda ich piękna. Ze względu na oświetlenie, niemożność używania lampy błyskowej, brak statywu, dużą odległość od obiektu itp. itd. ciężko jest zrobić im dobre zdjęcia, ale stać i zachwycać się na miejscu - bezcenne! 

1. Babtysterium Ortodoksów

mozaika ze sklepienia baptysterium Ortodoksów

Babtysterium Ortodoksów, zostało nazwane później baptysterium Neona – powstało z przebudowanej łaźni rzymskiej. Prace rozpoczęto pod koniec IV wieku, końcowy kształt uzyskało w 458 w czasach biskupa Neona. Zachowaną budowlę, założoną na planie centralnym, oświetlają okna w niszach oddzielonych od siebie arkadami ozdobionymi płaskorzeźbami, na których przedstawiono postacie 16 proroków.

Sklepienia nad niszami zdobi stiukowa dekoracja złożona z motywów roślinnych i zoomorficznych. Na kopule znajduje się mozaika, której centralną część zdobi przedstawienie Chrztu Jezusa w Jordanie. Na kopule, wokół środkowego obrazu wykonano wizerunki 12 apostołów. Najniższy krąg to kolumnowy portyk z czterema ołtarzami, na których znajdują się otwarte księgi ewangelii. Jest to jedno z najlepiej zachowanych baptysteriów zbudowanych w V wieku.

2. Mauzoleum Galii Placydii

Galla Placyda była córką Teodozjusza Wielkiego. Mauzoleum zbudowane zostało ok. 440 r. w sąsiedztwie kościoła Santa Croce (św. Krzyża). Kościół Santa Croce został zbudowany na początku V wieku, na planie krzyża greckiego. Mauzoleum dobudowano do świątyni jako zakończenie narteksu. Mauzoleum, zachowane do czasów obecnych w prawie nie zmienionej formie, jest jednym z przykładów architektury wczesnochrześcijańskiej. Dziś jest to wolno stojąca, ceglana budowla o planie krzyża greckiego. Centralną część przykrywa sklepienie żaglaste a nad ramionami krzyża skonstruowano sklepienia kolebkowe. Zewnętrzną dekorację skomponowano arkadkowych pilastrów. Ściany wewnętrzne i sklepienia zdobią cenne mozaiki.

 

Mozaika z Mauzoleum Galii Placydii w Rawennie (1 poł. V w.)

Jelenie gaszące pragnienie u wodopoju, w tle "agatowe" okno. 

Zdjęcia nie są idealne, a wręcz poruszone, gdyż nie wolno było używać lampy błyskowej, w pomieszczeniu było dość ciemno, a Mistrz Nikos ważył swoje. Utrzymanie z ręki przez kilkanaście sekund aparatu w trybie nocnym było naprawdę nie lada wyzwaniem.

3. Bazylika Świętego Witalisa

Przed wejściem do bazyliki...

Budowę kościoła rozpoczęto w roku 527 i ukończono w roku 548. Architekt nie jest znany. Budowla jest najbardziej słynna z bizantyjskich mozaik, najlepiej zachowanych poza Konstantynopolem, sponsorowana ponoć przez greckiego bankiera. Całkowity koszt budowy wynosił ponad 26 000 sztuk złota. Prawdziwym fundatorem był prawdopodobnie cesarz bizantyjski Justynian Wielki, który poprzez budowę świątyni chciał podkreślić potęgę państwa.

Kościół, w przeciwieństwie do typowej bazyliki, został wzniesiony na planie ośmioboku z niszami, otaczanego przez również ośmioboczne obejście z emporami i wydzielonym prezbiterium, do którego przylegają dwie kaplice: prothesis i diaconicon, typowe dla świątyń bizantyjskich. Narteks dostawiony jest ukośnie do budowli, flankują go dwie wieżyczki ze schodami.

Wnętrze jest bogato dekorowane mozaikami. Nad kolumnadą w nawie głównej znajdują się freski ze scenami ze Starego Testamentu: historia Abrahama, Melchizedeka, scena ofiary z Izaaka, życie Mojżesza, Jeremiasza, Izajasza oraz historia Abla i Kaina. Ponadto wnętrze jest ozdobione 15 medalionami-mozaikami, przedstawiającymi Jezusa, apostołów oraz św. Gerwazego.

Na ścianach apsydy znajdują się dwie słynne mozaiki, ukończone w roku 548, które przedstawiają cesarza Justyniana, ubranego w purpurowy płaszcz ze złotą aureolą, stojącego w otoczeniu biskupa Maksymiana i gwardii. Po drugiej stronie znajduje się cesarzowa Teodora w bogatym stroju, otoczona służbą. Na kościele San Vitale wzorowano karolińską kaplicę w Akwizgranie.

Kopuła nad chórem

Cesarz Justynian z biskupem Maksymilianem
- mozaika z bazyliki świętego Witalisa w Rawennie (1 poł. VI w.)

Cesarzowa Teodora z dworem
- mozaika z bazyliki świętego Witalisa w Rawennie (1 poł. VI w.)  

4. Sant'Apollinare Nuovo

Kościół został wybudowany na początku VI wieku przez króla Ostrogotów Teodoryka jako kaplica pałacowa, przeznaczona dla arian. Po zdobyciu Rawenny w 540 roku przez Bizantyńczyków, za Justyniana Wielkiego, kościół w 561 roku został ponownie konsekrowany i przekazany katolikom. Nadano mu wówczas wezwanie św. Marcina z Tours i częściowo zmieniono wystrój wnętrza. Wezwanie św. Apolinarego bazylika otrzymała dopiero w IX wieku, gdy sprowadzono do niej z Sant'Apollinare in Classe relikwie tego świętego. Od niego pochodzi nazwa budowli: nowa bazylika św. Apolinarego (starszą był Sant'Apollinare in Classe).

Justynian, Saint Apollinare Nuovo

Port w Classe

Procesja dziewic

Ściany boczne bazyliki dekorowane są mozaikami składającymi się z trzech pasów przedstawień. W górnym ukazano sceny z Nowego Testamentu: cuda Jezusa i jego mękę. Poniżej, między oknami, apostołów i proroków. Pas dolny pierwotnie ukazywał dwa orszaki dworskie – orszak króla Teodoryka, opuszczającego swój pałac i zmierzający ku Chrystusowi oraz orszak królowej, która wychodzi z portu Classe i zmierza ku Maryi z Dzieciątkiem. Ten drugi dodatkowo poprzedzają Trzej Królowie. Te dwa najniższe ciągi scen zostały przerobione w VI wieku tak, iż obecnie ukazują dwie procesje – męczenników i męczennic.  

Procesja męczenników

Pochód Trzech Króli

 

Dowód czarno na białym, no dobrze, kolorowo na kolorowym, że w otoczeniu świętych dziewic i męczenników mozaikowych przebywałam...